پایگاه خبری نوید تربت: http://www.navidtorbat.irنوید تربت- حسن نیکنام- سال کذشته توسط کمیسیون فرهنگی شورای شهر تربت‌حیدریه بیش از 13 میلیارد ریال برای مرمت و بازپیرایی مسجد عماد و رباط لاری و نیز راه‌اندازی نگارخانه قطب‌الدین‌حیدر هزینه شد.
به گزارش خبرنگار نوید تربت، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر تربت حیدریه در آیین رونمایی از از لوح ثبت ملی ساختمان‌های اداره نوغانداری خراسان رضوی (تربت‌حیدریه) افزود: البته وظیفه ما تنها پیگیری امور است، با این حال در حد توان خود چنانچه لازم باشد همیار دستگاه‌ها نیز هستیم.
وی گفت: با این حال برای ثبت ملی این اثر تاریخی شورای شهر هیچ هزینه‌ای نکرده و تنها در حد پیگیری امور فعالیت داشتیم.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تربت‌حیدریه نیز با بیان اینکه ثبت ساختمان تاریخی اداره نوغانداری این شهرستان به شماره 33964 و به تاریخ 11/05/1402 در فهرست آثار ملی ایران انجام شد، گفت: این مرکز اکنون به عنوان تنها نمایندگی اداره توسعه نوغان شرق کشور، ارایه دهنده خدمات و تامین کننده تخم نوغان در سطح استان‌های شرق کشور نظیر استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی و نیز سیستان و بلوچستان است.
علی محمدی پیشینه تاریخی نوغانداری در این خطه را، به عنوان مهمترین دلیل این ثبت ملی دانست و افزود: واژه نوغان به معنی کرم ابریشم و پیله معرفی و تربت‌حیدریه از دیرباز به دلیل اقلیم مساعد برای کاشت درخت توت، یکی از مناطق مهم پرورش کرم ابریشم و نوغانداری در ایران می‌باشد.
وی ادامه داد: ساخت تاسیسات اداره نوغانداری تربت‌حیدریه سال 1314 انجام و نخستین مدیر این اداره فردی فرانسوی به نام "مسیو فران" بوده‌است.
محمدی افزود: در دوران پهلوی نخست و بعد آن‌که صنعت نوغانداری تحت نظارت و در انحصار دولت قرار گرفت، مجموعه ساختمان‌های نوغانداری تربت‌حیدریه به عنوان یکی از قطب‌های مهم پرورش کرم ابریشم پایه‌ریزی شد.
وی تصریح کرد: این مجموعه شامل ساختمان‌هایی است که به صورت منفرد در زمینی با وسعت بیش از 2 هکتار ایجاد و کاربری‌های گوناگونی مانند سالن تولید تخم نوغان و پرورش کرم ابریشم، ساختمان اداری و مدیریت، مهمانسرا و اسکان پرسنل دارد.
محمدی همچنین گفت: از شاخصه‌های معماری این مجموعه که برگرفته از معماری ساختمان‌های شمال ایران است، می‌توان به سبک و گونه معماری کوشک مانند، رعایت قرینه‌سازی، استفاده تمام عیار از آجر در تزیینات و سازه بنا، استفاده از قوس‌های نیم دایره و بیضی شکل و نیز وسعت درخور توجه، اشاره کرد.
رییس اداره میراث فرهنگی تربت‌حیدریه ادامه داد: در زمین‌های پیرامون این ساختمان نیز توتستان‌هایی برای بهره‌برداری در فصل پرورش کرم ابریشم ایجاد شده‌است.
وی همچنین گفت: رییس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تربت‌حیدریه و همچنین شرکت سفیدرود رشت، در تکمیل فرایند ثبت ملی ساختمان تاریخی اداره نوغانداری تربت‌حیدریه تلاش بسیاری داشته که جای تقدیر دارد.
محمدی افزود: اکنون شهرستان تربت‌حیدریه با تولید بیش از 80 درصد ابریشم کشور در شهر ملی بایگ و روستای ملی بسک، به‌عنوان پایتخت ابریشم کشور شناخته می‌شود.