به گزارش نوید تربت به نقل از ایرنا،اردیبهشت، گل فصل بهار و زیباترین ماه سال است که از آن به عنوان بهشت طبیعت یاد می‌شود؛ و به ویژه در این ماه می توان در جای جای خطه خراسان رضوی، بهشتی متفاوت را به چشم دید.

اگرچه پارک ملی "تندوره" در شهرستان درگز، اثر ملی طبیعی "دریاچه بزنگان" در شهرستان سرخس و پناهگاه حیات وحش "شیر احمد" در شهرستان سبزوار، برجسته ترین مناطق استان به لحاظ تنوع زیستی و جذابیت گردشگری به شمار می آیند، اما مناطقی چون منطقه حفاظت شده هزارمسجد، حیدریه، سلامی در خواف، منطقه حفاظت شده خواجه، ارس، باغ کشمیر، منطقه دربادام و نیز منطقه حفاظت شده قرچقه هم دارای طبیعتی بکر و دست نخورده هستند.

وجود گونه‌های جانوری مختلف و متنوع در این مناطق بسیار مورد توجه گردشگران و طبیعت‌گردان است، طبیعت گردانی که می توانند چشم اندازهایی بکر و کم نظیر را در کنار آگاهی و حفظ محیط زیست با چشمان خود دیده و از زیبایی های خداداد لذت ببرند.

خراسان رضوی مملو از طبیعت زیبا، پرندگان و گونه های زیبای جانوری و آبشارهایی بلند و کوه های استوار و پابرجا است، سرزمینی که حضور در طبیعت آن فرحبخش و جانفزا است و مناطق حفاظت شده، پناهگاه های حیات ‌وحش، پارک های طبیعی، ییلاق ها و نواحی کوهستانی، آبشارها، غارها، دریاچه ها، آبگیرها و چشمه های آب معدنی، بخشی از این همه زیبایی است.

آب و هوای متنوع با زیبایی‌های منحصر به فرد

تنوع آب و هوایی خراسان رضوی شامل آب و هوای سرد کوهستانی و نیمه صحرایی سرد در شمال و شمال غرب استان، آب و هوای معتدل کوهستانی در مناطقی از شمال، شمال غرب و مرکز، آب و هوای نیمه صحرایی ملایم در شمال شرق، مرکز و مناطقی از غرب و نیز مناطق کوهستانی جنوبی و همچنین آب و هوای گرم صحرایی فراگیر در مناطق مرکزی به طرف جنوب و جنوب غرب خراسان رضوی می شود.

این تنوع اقلیمی، طبیعت و مناظری چشم نواز و متفاوت را در جای جای استان رقم زده است که یکی از جاذبه های اصلی خراسان رضوی برای طبیعت گردان داخلی و خارجی است.

خراسان رضوی دارای چهار حوضه آبریز اصلی شامل "اترک، قره قوم، کویر مرکزی و نمکزار خواف" است که 93 زیرحوضه را شامل می شوند.

دشت‌های پوشش دهنده استان نیز 37 دشت است که از این میان 34 دشت ممنوعه و ممنوعه بحرانی اعلام شده‌اند. همچنین بیش از یک میلیون و 200 هزار هکتار از زمین های خراسان رضوی زیر کشت محصولات زراعی و باغی است و این استان در تولید اغلب محصولات باغی و زراعی رتبه نخست کشور را دارد.

خراسان رضوی دارنده بیشتری موزه در کشور

خراسان رضوی دارای 12 موزه حیات وحش است که با داشتن حدود هزار و 500 نمونه از همین تعداد گونه و هزار و 752 متر مربع مساحت در سال جاری، بازدید کنندگان زیادی را به خود جلب کرده‌اند.

این موزه‌ها مجموعه‌ای زیبا از طبیعت استان را در مقیاسی کوچک برای علاقه‌مندان به تماشا گذاشته اند و بیشترین مخاطبان موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی استان نسل جدید و جوانان هستند که فعالیت این موزه بر موضوع آموزش و حفاظت متمرکز شده است.

موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی در اداره کل حفاظت محیط زیست استان یکی از موزه های شاخص استان است که با داشتن گونه هایی از حیوانات پوست‌آرایی شده (تاکسیدرمی)، پستانداران، خزندگان، پرندگان، سنگواره ها و حشرات، میزبان علاقه مندان به طبیعت و محیط زیست است.

این موزه در بنایی 250 متری، دارای بیش از 700 نمونه از گونه های حیات وحش جانوری و فسیلی استان است که مناطق زیر حفاظت این اداره کل در آن بازسازی شده است و برنامه‌ریزی و آموزش زیست محیطی، تقدیر کشوری از فعالیت موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی محیط زیست استان را در پی داشته است.

رتبه نخست کشوری در تعداد مناطق حفاظت شده

مساحت مناطق چهارگانه زیر مدیریت و شکارممنوع استان افزون بر 24 هزار هکتار است که مشتمل بر 41 منطقه در گستره پهناور خراسان رضوی است، از حیث تعداد مناطق چهارگانه این استان رتبه نخست و از نظر گستره مناطق چهارگانه رتبه ششم کشور را دارد.

همچنین از لحاظ شمار مناطق حفاظت شده خراسان رضوی دارنده رتبه نخست کشور و از لحاظ پهنه مناطق حفاظت شده رتبه دوم، از نظر شمار مناطق شکارممنوع رتبه دوم و از بابت گستره رتبه اول کشور، از حیث شمار مناطق زیر مدیریت رتبه نخست و از نظرگاه فراخنای مناطق رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است.

در مجموع 8.9 درصد کل مناطق زیست محیطی کشور در این استان قرار دارد.

سرمایه ارزشمند حیات وحش خطه خورشید

استان خراسان رضوی دارای تنوع زیستی و حیات وحش بسیار غنی و شاخص در کشور است؛ هم اینک از 197 گونه پستاندار ایران، 81 گونه (45 درصد)، از 232 گونه خزنده کشور، 68 گونه (38 درصد) و از 542 گونه پرندگان ایران، 337 گونه (62 درصد) در این استان زیست دارند.

مناطق زیر مدیریت سازمان حفاظت محیط‌ زیست، با داشتن بکرترین و غنی‌ترین جاذبه‌های طبیعی و تنوع‌زیستی در زمره مهم ترین قابلیت‌های طبیعت‌گردی قرار دارند، لذا اداره‌ کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی با توجه به وظایف قانونی خود علاوه بر اعمال سیاست های حفاظتی، تولی‌گری برنامه‌ریزی و مدیریت طبیعت‌گردی در مناطق مذکور را نیز دارد.

تردد در مناطق زیر مدیریت محیط زیست تنها با اجازه این سازمان امکان پذیر است و طبق ماده 690 قانون مجازات اسلامی، تخریب محیط زیست اعم از بوته کنی، از بین بردن رستنی‌ها و تخریب خاک توسط وسایل نقلیه مانند موتورسیکلت و گروه‌های آفرودسوار، مصداق جرم بوده و مستوجب مجازات می‌شود.

گردشگران باید تنها در مسیرهای رفت و آمد مشخص شده توسط محیط زیست برای طبیعت گردی تردد کرده و از پراکندگی در سطح مناطق خودداری کنند.

حضور چهار گونه شاخص دنیا در خراسان رضوی

در بین گونه‌های زیستی خراسان رضوی، «خفاش نعل اسبی بخارایی»، «سنجاب ناخن دراز»، «جرد زارودنی» و «قرقاول بال نقره‌ای» چهار گونه ای هستند که در کشور تنها در این استان دیده شده اند که این موضوع نشان دهنده اهمیت و ظرفیت زیستی خراسان رضوی است.

در زمینه گونه های در معرض انقراض این خطه نیز می توان گفت که طبق طبقه بندی ابلاغی سازمان حفاظت محیط زیست، چهار گونه از پستانداران شامل یوزپلنگ، پلنگ، گربه پالاس و گربه شنی در این استان در خطر انقراض قرار دارند.

علفخواران تحت حفاظت خراسان رضوی

علفخواران جزو سرمایه های ملی، بی بدیل و راهبردی کشور محسوب می شوند، مطابق آخرین آمار، افزون بر 25 هزار راس از سه گونه آهو، کل و بز و قوچ و میش در مناطق زیست محیطی این استان سرشماری شده اند. عرصه های زیر مدیریت استان 7.5 درصد کل عرصه های مدیریتی سازمان را تشکیل داده، اما حدود 10 درصد جمعیت علفخوار کشور را دارد که این نشان دهنده ظرفیتهای خوب و تلاش فراوانی است که در راستای حفظ حیات وحش صورت می گیرد.

حضور تمامی هشت گربه سان شاخص کشور در خراسان رضوی از دیگر شاخصه های وجود محیط زیست مطلوب در این خطه است.

در ایران 10 گونه گربه سان شناسایی شده است که بعد از انقراض شیر و ببر تعداد آنها به هشت گونه کاهش یافته است که شامل «پلنگ، یوزپلنگ، سیاه گوش، کارکال، گربه جنگلی، گربه وحشی، گربه پالاس و گربه شنی» می‌شود.

برخی مناطق مانند پارک ملی و منطقه حفاظت شده ارس سیستان از هشت گونه گربه سان شناخته شده در ایران، پنج گونه را در خود جا داده است . حضور پنج گونه گربه سان در یک منطقه نشانگر آن است که آن منطقه از لحاظ پوشش گیاهی و جانوری در حد مطلوبی است

حفاظت از حیات وحش، اولویت اصلی محیط زیست

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت:‌ پارسال شکارچیان غیرمجاز 85 میلیارد ریال به محیط زیست این استان خسارت وارد کردند.

ابوالفضل شعبانی افزود: ماموران یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در همین بازه زمانی با گشت مستمر در مناطق و زیستگاه‌های حیوانات وحشی، هزار و 300 متخلف صید و شکار را دستگیر کردند.

شعبانی گفت: در ادامه کار فرهنگ سازی محیط بانان با شرکت در مدارس روستاها و شهرهای نزدیک به مناطق زیر حفاظت، 21 هزار و 650 نفر ساعت آموزش زیست محیطی برای بالا بردن فرهنگ محیط زیست ارائه شده است.

وی با اشاره به اقدامات حمایتی از حیات وحش در فصول سخت خشکسالی و یخبندان و جلوگیری از بیماری ها، افزود: تامین و توزیع علوفه، لایروبی چشمه‌ها و چاه‌ها، ساخت، تعمیر و تجهیز آبشخورها، لوله‌گذاری‌ها، نصب تلمبه بادی و ایجاد مخازن و سطوح باران گیر، آبرسانی سیار به آب انبارها و مخازن تعبیه شده، پایش، پیشگیری و مقابله با بیماری ها، بازدید از مناطق و ضدعفونی آبشخورها، تفکیک آبشخورهای حیات وحش و دام‌های اهلی در مناطق زیر مدیریت از اقدامات حمایتی انجام شده است.

وی ادامه داد: در هماهنگی با اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری به منظور نظارت بیشتر و دقیق تر بر زمان ورود و خروج دام، امحای بهداشتی لاشه حیوانات مشکوک به بیماری، جلوگیری از ورود خارج از فصل گله ها و یا گله های فاقد پروانه چرای دام و یا واکسینه نشده به مناطق چهارگانه، اولویت بندی مناطق در خصوص واکسینه نمودن دام اهلی، شناسایی کانونهای بیماری در سطح استان از دیگر اقدامات است.

حفاظت مشارکتی و ورود خیران به حوزه حیات وحش

خوشبختانه ساکنان خطه خورشید در خصوص تامین منابع آب و علوفه در قالب نذر طبیعت در کنار محیط زیست قرار گرفته‌اند و شعار مشارکت در حفاظت از حیات وحش جنبه عینی به خود گرفته که در سال جاری نیز با تانکر های ثابت، اهدای آب و علوفه به یاری حیات وحش خواهند شتافت.

خشکسالی‌های پیاپی در خراسان رضوی موجب شده است که شاهد تبعات و پیامدهای متعددی در مناطق زیر حفاظت و کاهش علوفه در مراتع و خشکی آبشخورها باشیم ؛ اما اعتقاد بر این است حضور خیران و نیکوکاران و نذر طبیعت می تواند راهگشای این شرایط باشد.